شاخص‌هاي تدريس اثربخش از ديدگاه اساتيد دانشگاه پيام نور سنندج

تدريس و آموزش از عمده‌ترين وظايف استاد محسوب مي‌گردد. يادگيري به عوامل متعددي از جمله رفتارهاي دانشجو، انگيزه يادگيري، محتواي برنامه درسي، محيط و منابع فيزيكي بستگي دارد.

ولي پژوهشگران نشان داده‌اند كه تدريس اثربخشي در پيشرفت تحصيلي و يادگيري دانشجواز ساير عوامل مهم‌تر بوده است. گروهي از پژوهشگران معتقدند كه از يك سر عشق و علاقه به تدريس نخستين پيش‌نياز و از مهم‌ترين استراتژي‌هاي مؤثر مي‌باشد و از سوي ديگر ويژگي‌هاي شخصي و علمي استادان دانشگاه به شكل اجتناب‌ناپذيري به فرآيند ياددهي- يادگيري تأثير مي‌گذارد. (مهرمحمدي، 1374).

يكي از مشكلات اساسي آموزش در دانشگاه‌ها اصولا نداشتن شاخص‌هاي تدريس اثربخش مي‌باشد. (آرتيلز[1]، 1994، باردس فالكوم[2]، 1998)يكي از مهم‌‌ترين روش‌هاي تعيين اين شاخص‌ها نظرخواهي از دانشجويان مي‌باشد. (دلاوري، 1372).در تحقيقات ديگر تفوق و برتري نقش مدرسان اهميت ابعاد و عناصر رفتارهاي كلاسي از قبيل داشتن نقش حمايت كننده آمادگي براي تدريس، درگير كردن دانشجويان با موضوع تناسب بين تكليف محول شده به دانشجويان و سطح مشكلات آموزشي دانشجويان، كنش متقابل مثبت بين مدرس و دانشجو و تشريك مساعي با دانشجويان در حل مشكلات درسي تأكيد كرده‌اند. و معتقدند كيفيت تدريس به رفتارهاي مدرس در حين تدريس بستگي دارد. زيرا كلاس درس يك فرايند اجتماعي است و تدريس موفقيت آميز بازتابي از واكنش يك مدرس خوب در برابر رفتارهاي اجتماعي و نيازهاي اجتماعي و نيازهاي علمي دانشجويان است.

و بايد توجه داشت كه برنامه‌ريزي در سطح دانشگاه قبل از اين كه بر شاخص‌هاي كمي استوار باشد. تأكيد بر كيفيت دارد، لذا بايد برنامه‌هاي پيش‌بيني نشده در جهت بهبود كيفيت آموزش، در رأس آن اساتيد به عنوان مجريان اوامر آموزشي باشد.

از كيفيت تدريس دانشگاهي، نتايج مفيدي را براي تصميم‌گيري‌هاي اساسي نظير بازخورد تشخيصي به دانشگاه در مورد عملكرد استادان، انتخاب و گزينش استادان برجسته و استفاده از اطلاعات به دست آمده براي راهنمايي دانشجويان در انتخاب درس‌ها با استاداني كه از شايستگي علمي برخوردارند در اختيار مسئولان نظام‌هاي آموزشي قرار داده است. (مارش، 1983)

با توجه به تحقيقات متعدد، منظور از تدريس اثربخش، مجموعه‌اي از عملكردها و ويژگي‌هاي استاد مي‌باشد كه باعث دست‌يابي به هدف‌هاي آموزشي و يادگيري دانشجو بوده است، لذا اين تحقيق به بررسي شاخص‌هاي تدريس اثربخش از ديدگاه استادان دانشگاه پيام‌نورمر کز سنندج مي‌پردازد.

در نظام آموزشي دانشگاه پيام نور به لحاظ ماهيت رشته‌هاي موجود و متعدد در اين دانشگاه امر تدريس از اهميت خاصي برخوردار است.لذا با توجه به اين كه كلاس‌ها به صورت فشرده تشكيل مي‌شود براي اين كه دانشجويان بتوانند از اين كلاس‌ها استفاده مفيد را ببرند در اين تحقيق شاخص‌ها و راهكارهايي مؤثر مورد توجه قرار مي‌گيرند.در اين تحقيق به دنبال آن هستيم كه نشانگرهاي تدريس اثربخش در چند حيطه شامل طراي و تدوين درسي، ارائه درس، مديريت كلاس، روابط انساني و ارزشيابي عملكرد تحصيلي دانشجويان را از ديدگاه استادان دانشگاه مورد نظر تعيين نماييم.

از طرفي ارزيابي تدريس اساتيد بدون در دسترس شاخص‌هاي تدريس اثربخش نه تنها باعث بهبود كيفيت آموزش نمي‌گردد. بلكه باعث افت كيفيت نيز مي‌شود. براي تعيين شاخص‌هاي تدريس اثربخش روش‌هاي متفاوتي از جمله نظرخواهي از مديران، همكاران، خود اساتيد و دانشجويان وجود دارد.

با توجه به اهميت تدريس و نقش زيربنايي آن در دستيابي به اهداف آموزشي در حيطه‌هاي نظري و عملي تأكيد بر تدريس مؤثر بصورتي كه بتواند دستيابي به اهداف دانشگاهها به ويژه دانشگاه پيام نور را فراهم نمايد امر مسلم و بديهي است كه از لحاظ روش تدريس تغييرات عمده‌اي در حال وقوع است محور اين تغييرات تأكيد ويژه‌اي است كه بر رابطه استاد و دانشجو وجود دارد و تلاش بر اين است كه تدريس اثربخش از تدريس غيرمؤثر مجزا گردد.

ما در اين تحقيق اهداف را به دو نوع اهداف كلي و جزئي تقسيم مي‌كنيم.

هدف كلي؛ اين تحقيق بررسي شاخص‌هاي تدريس اثربخش از ديدگاه دانشجويان دانشگاه پيام‌نور مركز سنندج مي‌باشد.

1-                       تعيين تأثير جنس اساتيد در كيفيت تدريس

2-                       تعيين تأثير سن اساتيد بر تدريس اثر بخش

3-                        تعيين تأثير تدريس اساتيد بر حسب محل اخذ مدرك

4-                       تعيين كيفيت تدريس اساتيد بر حسب سابقه

5-                       تعيين كيفيت تدريس اساتيد بر حسب مدرك تحصيلي

6-                       تعيين وضعیت تسلط بر مطالب درسي اساتید دانشگاه پیام نور سنندج

7-                       تعيين وضعیت قدرت بيان، تفهيم و انتقال مطالب درسي

8-                       تعيين وضعیت توانايي ايجاد انگيزه براي يادگيري درس

9-                       تعيين وضعیت ارزيابي براي حصول اطمينان از تداوم يادگيري دانشجو

10-                   تعيين وضعیت رعايت پيوستگي مطالب طبق برنامه‌ي پيش‌بيني شده

11-                  تعيين وضعیت رفتار اجتماعي استاد با دانشجويان و ايجاد علاقه و احترام متقابل

12-                  تعيين وضعیت علاقه و صبر و حوصله استاد جهت پاسخگويي به سوالات

13-                  تعيين وضعیت توانايي اداره كلاس

14-                  تعيين وضعیت حضور به موقع و رعايت طول زمان كلاس، كنترل حضور و غياب دانشجو