Most of investigations showed that nitrogen fertilizers gave substantial rapeseed yield increases even in diverse and contradicting conditions but in a few studies were focused on nitrogen deficiency stress effects. Some of important seed yield stress indices based on application and non application of nitrogen (N+ and N0) was studied using six spring rapeseed varieties and their 15 F2 progenies. Significant mean squares of genotypes effects were observed for potential yield (Yp), stress yield (Ys), mean productivity (MP), geometric mean productivity (GMP), tolerance index (TOL), stress tolerance index (STI) and stress susceptibility index (SSI), indicating significant genetic differences of the genotypes for the stress indices. The genotypes including PF7045/91 and RGS003 had the high mean values of MP and GMP and STI, therefore considered as high potential parents in both nitrogen application conditions. On the basis of low mean value of TOL and SSI indices, PF7045/91 and 19H were considered as tolerant to nitrogen deficiency stress. Most of the crosses with high mean values of MP, GMP and STI had at least one parent with high mean values of these stress indices. Significant positive correlation of Yp and Ys with MP, GMP and STI, indicating selection based on these stress indices will increase the Yp and Ys of the genotypes. Heterozygosity had important role for stability of traits in different conditions, therefore in compare to parents their F₂ progenies had low mean values of SSI and TOL indices

چکیده

اغلب تحقیقات نشان دادند که کودهای نیتروژنه باعث افزایش شدید عملکرد کلزا می گردد، حتی در شرایط متغیر و متناقض، اما در تعداد اندکی از مطالعات، تمرکز بر اثرات تنش کمبود نیتروژن بوده است. برخی از شاخص های مهم تنش عملکرد بذر بر اساس کاربرد و عدم کاربرد نیتروژن (N+ و N0) با استفاده از شش رقم کلزای بهاره و 15 نتاج F2 مورد مطالعه قرار گرفتند. میانگین مربعات قابل توجه اثرات ژنوتیپ ها برای عملکرد بالقوه (Yp)، عملکرد تنش (Ys)، میانگین بهره وری (MP)، بهره وری میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل (TOL) و شاخص حساسیت تنش (SSI) که نشان دهنده اختلاف های معنادار ژنتیکی ژنوتیپ ها برای شاخص های تنش می باشند، مشاهده گردیدند. این ژنوتیپ ها شامل PF7045/91 و RGS003 مقادیر میانگین بالایی برای MP، GMP و STI داشتند، بنابراین، بعنوان والدهای بالقوه در هر دو شرایط کاربرد نیتروژن درنظر گرفته می شوند. یک مبنای مقدار میانگین پایین شاخص های TOL و SSI یعنی PF7045/91 و 19H بعنوان مقاوم نسبت به تنش کمبود نیتروژن درنظر گرفته شدند. اغلب تلاقی ها با مقادیر بالای میانگین MP، GMP و STI دارای حداقل یک والد با بالاترین مقدار میانگین این شاخص های تنش می باشند. همبستگی مثبت معنادار Yp و Ys با MP، GMP و STI که نشان دهنده انتخاب براساس این شاخص های تنش می باشد، Yp و Ys ژنوتیپ ها را افزایش خواهد داد. هتروزیگوسیتی نقش مهمی برای پایداری صفات در شرایط مختلف ایفاء می نماید، بنابراین، در مقایسه با والدها، نتاج F₂ مقادیر متوسط کمتری از لحاظ شاخص های SSI و TOL داشتند.

1-مقدمه

گونه های Brassica بخصوص Brassica napus بعلت سازگاری وسیع شان با شرایط اقلیمی مختلف، نقش مهمی در تولید دانه روغنی ایفاء می نمایند (داونی و ریمر، 1993). تولید سودمند روغن کانولا تاحد زیادی به تغذیه کافی گیاه متکی است که آن نیز بنوبه خود تحت تأثیر مدیریت کوددهی خاک می باشد. علاوه بر این، سطح تغذیه ای گیاه، پاسخ محصول به عوامل تنش مانند بیماری و شرایط نامطلوب آب و هوایی را تحت تأثیر قرار می دهد (راتکه و همکاران، 2005)...