چكيده
مسكن به عنوان يكي از نيازهاي اساسي در تمام دوران حيات انسان، از مسائل مهم اقتصادي و اجتماعي جوامع مختلف بوده و مي‌باشد. مشكل مسكن را در ايران مي‌توان با بالا رفتن سريع قيمت واحدهاي مسكوني و اجاره‌بها براي آنها، مخصوصاً در سطح شهرها احساس نمود. شهر تبريز همانند ساير شهرهاي بزرگ كشور از مسائل مختلفي همچون تمركز بسيار بالاي جمعيت، گراني قيمت زمين و مسكن و افزايش اجاره‌بها رنج مي‌برد كه نه تنها شهر را براي تأمين مسكن اقشار مياني و كم درآمد جامعه با مشكل مواجه نموده، بلكه ساخت و سازهاي جديد در زمين‌هاي اطراف و مجموعه‌سازي‌هاي مختلف در داخل و خارج شهر در توسعه و رشد كالبدي- فضايي شهر به طور چشم‌گير تأثيرگذار شده‌اند. بناراين، بكارگيري سياست‌هاي مناسب مسكن در شهر تبريز جهت رفع كمبودهاي فعلي و برآورد نيازهاي آينده امري ضروري بوده و از جايگاه بالايي برخوردار مي‌باشد.
توسعه فضايي و كالبدي كلانشهرها، تحت تأثير بازار زمين و مسك بوده است. طي پنجاه سال گذشته، رشد فزاينده جمعيت، بازار زمين، مسكن و ساختار فضايي شهر را به شدت تغيير داده است. تعداد ساختمان‌هاي مسكوني نوساز و يا در حال احداث تابع عواملي چون، قيمت زمين، زيربنا و اجاره‌بها مي‌باشد. ساختمان‌هاي مسكوني سه طبقه يا بيشتر، عمدتاً در فضاهايي از شهرها متراكم شده‌اند كه قيمت زمين، مسكن و اجاره‌بها بيشتر بوده است. شاخص‌هاي فضايي- كالبدي شهرها به تبع تغيير در قيمت زمين، زيربنا و اجاره‌بهاي واحدهاي مسكوني تغيير كرده است.
طي دهه‌هاي اخير، در جريان رشد شتابان شهري، ناحيه‌اي شهري در منطقه شمال غرب كشور به مركزيت كلانشهر تبريز پديدار شد و به همراه عوامل كليدي تعيين كننده تقاضا در بخش مسكن، مسائلي همانند تمركز بالاي جمعيت، سرمايه‌گذاري‌ها و گراني قيمت زمين و مسكن را به وجود آورده است (Wissen and Rima، 3:1991). اعمال سياست‌ها و اجراي طرح‌ها و برنامه‌هاي عمراني ساختار فضايي- كالبدي شهر را متحول نموده و در ميان شهرهاي منطقه تبريز با جمعيتي بيش از يك ميليون و چهار هزار نفر محوريت بخشيده است. نقش بازار زمين و مسكن به عنوان عاملي مؤثر در تغيير ساختار فضايي و كالبدي شهرها بي‌گمان يكي از مواردي است كه مي‌بايست بدان پرداخته شود.
در این قسمت تحقیق آماده معماری و شهرسازی با موضوع اقتصاد شهري، توسعه فضايي و كالبدي شهر، زمين و مسكن، شهر تبريز ارائه شده است.